VNG Magazine oktober 2025 - Flipbook - Page 35
Onverwachte coalities
‘Ik heb vroeger als gemeenteraadslid ook vier jaar
in de oppositie gezeten’, vertelt Dales. ‘Ik kon roepen
wat ik wilde, maar het had geen zin. Dan slaat
je coöperatieve houding ook om. Dan ga je tegenstemmen. Bij de volgende verkiezingen sprak iemand
me op straat aan: ‘Ik weet nu wel waar je tegen bent,
Frank’, zei hij. ‘Maar waar ben je eigenlijk vóór?’
Als wethouder paste hij later zijn eigen raadsvoorstel aan – ondanks een coalitiemeerderheid –
omdat de oppositie met nuttige aanvullingen kwam.
Het nieuwe voorstel werd unaniem aangenomen.
‘Dat was een eye opener voor me. Het hoort niet te
gaan om stemmen tellen, maar om goede besluiten.
Met een coalitie en oppositie zet je vier jaar lang
een deel van je gemeenteraad buitenspel. En dus
ook een deel van je bevolking.’
Dominante cultuur doorbreken
Kort voor de verkiezingen van 2018 presenteerde
Velsens raadsgri昀케er Ruurd Palstra op verzoek van
de raad varianten voor die in Nederland gebruikelijke
coalitievorm. Een minderheidscollege. Een zakencollege. Een raadsakkoord. ‘Na de verkiezingen
kwam Velsen Lokaal naar mij toe’, herinnert Palstra
zich. ‘Ze wilden de dominante cultuur– het college
bepaalt, de raad stempelt af – doorbreken.
Samen met mij wilden ze
daarom werk maken van het
raadsakkoord.’
een college waarin alle belangrijke besluiten eigenlijk al voor het debat zijn genomen. Wethouders
worden om die reden ook niet simpelweg aangewezen door de grootste partijen, ze worden, na een
sollicitatieprocedure, gekozen door de raad.Zo kan
het dat het relatief kleine CDA (twee van de 33
zetels) met Gideon Nijemanting een wethouder in
de gelederen heeft.
Tegelijkertijd maakt deze werkwijze het wethouderschap wat ingewikkelder, vertelt Nijemanting. ‘Oké,
we willen meer woningen bouwen. Maar waar dan?
En voor wie? In een coalitieakkoord weet je veel beter
wat je moet en kan doen. Het is dus heel belangrijk
dat je een raadsakkoord niet te abstract maakt. Want
het is wel een zoektocht voor ons: wat wil de raad? Als
je de stemming als wethouder niet goed aanvoelt, en
dat gebeurt soms, kan je zo terug worden ge昀氀oten.
Maar het komt de inhoud van het debat ten goede.
Raadsleden met goede verhalen en argumenten kunnen veel meer gewicht in de schaal leggen.’
Het vraagt ook om een veel actievere rol van raadsleden. Om zélf met voorstellen te komen. Én om bij
zo’n voorstel zelf te zoeken naar een meerderheidscoalitie binnen de raad of, liever nog, naar steun van
(bijna) de gehele raad. ‘Zo kunnen ze besluiten
nemen waarin álle inwoners
gehoord zijn, legt Palstra
uit. ‘Daarom blijven partijen
zoeken naar manieren om
elkaar aan te haken bij een
motie. Ook veel complexe
vraagstukken worden hier
unaniem afgehamerd, of
bijna unaniem. Dat is,
denk ik, best wel uniek.’
Het hoort niet
te gaan om stemmen
tellen, maar om
goede besluiten
Bleekman: ‘In 2014 was Velsen
Lokaal de één na grootste
partij geworden, maar ze
werd niet uitgenodigd aan de
formatietafel. Dat deed heel
veel pijn. Toen wij in 2018 de
verkiezingen wonnen, wilden
we de strijdbijl begraven. We wilden niemand buitensluiten, met iedereen samen kunnen werken. Een
nieuwe start.’
En die bereidheid was er in de nieuwe raad over de
gehele linie. Samen sleutelden ze in 2018 – en later
ook in 2022 – weken achtereen tot diep in de nacht
aan een gezamenlijke visie op de belangrijkste
thema’s: onderwijs, wonen, mobiliteit, enzovoort. De
hoofdlijnen, niet de details. Bleekman: ‘Alle partijen
willen meer woningen in de gemeente. Hoe we dat
gaan doen – hoe duurzaam worden ze bijvoorbeeld?
– daar gaan we later de discussie wel over aan.’
Sollicitatieprocedure
Die inhoudelijke discussie kan er ook daadwerkelijk
komen, zonder een coalitie die alles bepaalt. Zonder
Frank Dales
Burgemeester
Velsen
Gideon
Nijemanting,
Wethouder, CDA
Tommy Panis,
Raadslid, Forum
voor Democratie
Joost Bleekman
Raadslid, Velsen
Lokaal
Duitse torpedoboten
Een van die moties, in het najaar van 2024, betrof
het behoud van de IJmuidense schnellbootbunker.
De grootste bunker van Nederland is een overblijfsel
van de Tweede Wereldoorlog, toen het gebouwd
werd als onderkomen voor de snelle Duitse
torpedoboten. Voorgenomen plannen om dit
enorme, historische gebouw te slopen, werden
afgewend door de raad.
‘Daar was toen best wat aandacht voor’, weet
Tommy Panis nog. Niet zozeer vanwege de inhoud
van het besluit, maar omdat zijn partij de motie had
ingediend: Forum voor Democratie. ‘Men vroeg
zich af hoe de raad unaniem kon instemmen met
een voorstel van FvD. In heel veel gemeenten wordt
er inderdaad niet geluisterd naar mijn partij. Maar ik
Ruurd Palstra
Raadsgrif昀椀er
Frans van
den Berg
Journalist
OKTOBER 2025 | 35
