VNG Magazine oktober 2025 - Flipbook - Page 40
De vorige langetermijnverkenning dateert
uit 2010. Waarom niet vaker? De verkiezingen zijn eens in de vier jaar.
‘Een begrijpelijke vraag. Als CPB maken wij verschillende ramingen, over kortere én langere perioden.
Je hebt ze allemaal nodig. Met het oog op de
landelijke formatie is die lange termijn zeker ook
belangrijk. Het weerlegt de focus van de korte
termijn naar écht nadenken over de toekomst.’
Welke ramingen doet het CPB en hebben
gemeenten er ook wat aan?
‘De langetermijnverkenning is zowel nationaal als
lokaal interessant. Hij verschijnt eens in de tien à
vijftien jaar en maakt aan de hand van trends en
onzekerheden inzichtelijk hoe de economie en de
samenleving zich ontwikkelen en
wat dat betekent voor onze keuzes. De middellangetermijnverkenning verschijnt eens in de vier
jaar en kijkt vooruit aan de hand
van trends voor demogra昀椀e,
productiviteit en arbeidsaanbod.
Hij wordt gebruikt bij de doorrekening van verkiezingsprogramma’s en het opstellen van het
regeerakkoord. Voor gemeenten
zeker interessant, want hij bepaalt de verwachte
groei in de Jeugdzorg en de Wmo. Het Centraal
Economisch Plan komt elk voorjaar uit en kijkt één
tot twee jaar vooruit naar wat we op het economisch vlak kunnen verwachten. Ook daar hebben
gemeenten mee te maken. Het is de basis van
onder meer de prijsbijstelling en de formule rond
het bruto binnenlands product.’
gebaseerd op externe factoren; de wereldhandel
kan meevallen of tegenvallen, klimaatverandering
gaat snel of langzaam. Om een te eenzijdig beeld
door een te grote focus op die externe variabelen te
voorkomen – wat in het verleden nogal eens
gebeurde – schetsen we nu een vollediger beeld.’
Hoe dan?
‘We brengen in kaart wat bepaalde keuzes de
samenleving op de korte en lange termijn kosten en
opleveren. Dat doen we aan de hand van scenario’s
die echt zijn bedoeld om het ‘afruilen’, zoals economen dat noemen, in beeld te brengen. Zo kun je wel
bezuinigen op zorg, maar op termijn leidt dat tot verminderde toegang voor lagere inkomens. Bezuinigen
op onderwijs levert nu geld op. Maar het resulteert
ook in een lager opgeleide beroepsbevolking en daar betalen we op
termijn een prijs voor.’
Het gaat om
het besef dat we
keuzes moeten
maken
Is het toekomstbeeld veranderd sinds 2010?
‘Niet zo zeer het toekomstbeeld als wel de focus
van de langetermijnverkenning is veranderd. En dat
kán leiden tot andere keuzes en dús tot een andere
toekomst. De vorige verkenningen waren vooral
CV
Pieter Hasekamp is sinds 1 maart 2020
directeur van het CPB. Tussen 2015 en 2020
was hij directeurgeneraal Fiscale Zaken bij het
ministerie van Financiën. Daarvoor was hij
algemeen directeur van Zorgverzekeraars
Nederland (ZN) en vervulde hij diverse
managementfuncties bij de ministeries van
VWS en Financiën.
40 | VNG MAGAZINE
Welke scenario’s zijn dat en
tot wat voor soort samenleving leiden ze?
‘We hebben vier scenario’s geformuleerd die samenhangen met
verschillende maatschappijvisies:
Markt, Autonoom, Duurzaam en
Samen. In het scenario ‘Markt’ ligt de nadruk op economische groei en vrijheid voor ondernemers en burgers. Er gebeurt vrij weinig rond klimaatverandering
en gelijke welvaartverdeling en er vindt meer arbeidsmigratie plaats. In het ‘Autonome’ scenario ligt de
nadruk op het beschermen van de eigen economie
en samenleving. Een gesloten economie dus met
minder migratie, minder arbeidsaanbod en een kleinere wereldhandel. Bij ‘Duurzaam’ ligt de nadruk op
een groene economie en een overheid die zich meer
bemoeit met keuzes van burgers en bedrijven. Minder economische groei, betere klimaatuitkomsten.
‘Samen’ gaat vooral over verdeling van de welvaart.
Meer bescherming voor de zwakkeren, een breed
gezondheidszorgpakket, herverdeling via belastingen
en uitkeringen en minder economische groei.’
Kun je de lijn van die scenario’s ook
doortrekken naar de gemeente?
‘Absoluut. Landelijke keuzes hebben uiteraard
invloed op gemeentelijk beleid. Op het gebied van
ruimtelijke ordening bijvoorbeeld, maar ook op de
integratie van asielzoekers of de Jeugdzorg. Zo
wordt in het Marktscenario de gezondheidszorg,
waaronder ook Jeugdzorg en Wmo, veel commercieler en meer op het individu geënt. De scenario’s
Duurzaam en Autonomie leggen respectievelijk de
nadruk op preventie en op zorg voor elkaar. Voor
