VNG Magazine oktober 2025 - Flipbook - Page 7
Column
EEN
NIEUWE
PUBLIEKE
MORAAL
Leonard Geluk is algemeen directeur van
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Ik weet wel, we gaan eerst nog stemmen. Maar
ik wil vast opschrijven dat de kabinets
formatie voortvarendheid vraagt. Niet zoals
de vorige, die met 223 dagen de op één na
langste ooit was. Het langdradige voorteken
van het no motion era dat zich sindsdien
ontvouwde. In Buitenhof riepen Sharon en ik
partijen onlangs op, erop te koersen dat een
nieuw kabinet nog voor kerst op het bordes
staat. Als een Picardische terts, een hoopvol
slotakkoord van een jaar in mineur.
Het vertrouwen in de politiek is historisch
laag. Inwoners snakken naar goed bestuur,
overheden die met elkaar samenwerken, en
naar uitzicht op oplossingen die het land
toekomstbestendig maken. Snelheid is extra
belangrijk om te voorkomen dat het regeer
akkoord last krijgt van de politiek in de
campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Naast snelheid, is nog een omslag nodig voor
een succesvol Kerstkabinet; van new public
management (of neoliberalisme) naar een
nieuwe publieke moraal. Weliswaar zijn het
neoliberalisme en het new public management
allang uit de gratie, in de manier van sturen
zijn ze nog volop aanwezig. Scholen, zieken
huizen, woningcorporaties, gemeenten, en uit
voeringsorganisaties worden nog steeds
gestuurd alsof ze marktpartijen zijn met een
eigen belang, en kort moeten worden gehou
den. Terwijl we samen allemaal staan voor
dezelfde publieke zaak. Met drie elementen
kan het Kerstkabinet een historisch verschil
gaan uitmaken: langetermijnfocus, draagvlak
in de samenleving en uitvoerbaarheid. Voor alle
grote vraagstukken is een keur aan verstandige
adviesrapporten en beleid voorhanden, van
stikstof, het vereenvoudigen van belastingen
en toeslagen, tot demogra昀椀e en migratie,
woningbouw, en economische ontwikkeling.
De formateur kan in no time een lange lijst
noregretmaatregelen aanleggen, waar
redelijkerwijs niemand tegen kan zijn.
Het tweede punt, draagvlak, gaat over het
in ere herstellen van de overlegcultuur waar
Nederland altijd zo goed in was. In de Nieuwe
Polder zullen de VNG en de gemeenten de
eerste zijn om het regeerakkoord te helpen
uitvoeren, natuurlijk samen met provincies,
waterschappen, en uitvoeringsorganisaties.
Maar, deze keer zonder wensdenken; niet het
budget van het COA halveren en hopen dat er
dan geen asielzoekers meer komen, mensen die
vervolgens worden ondergebracht in dure
noodopvang op cruiseschepen en in hotels.
Dit is de brug naar het derde punt: uitvoerbaar
heid. Ambities en uitvoering moeten in balans
zijn. De vraag is: hoe gaan we het samen
昀椀ksen? Niet, hoe gaan we het over de schu琀琀ing
gooien? Schouder aan schouder staan, samen
focussen op de gezamenlijke doel, het ongemak
verdragen als het tegenzit en elkaar dan heel
houden. Wat zal het Kerstkabinet 昀氀onkeren
met z’n nieuwe publieke moraal. Op het bordes
bij Huis ten Bosch op een koude dag, eind
december. En dat het dan zachtjes begint
te sneeuwen.
OKTOBER 2025 | 07
