VNG magazine september 2025 - Flipbook - Page 19
Weerbaarheid
Je denkt misschien dat mensen binnen gaan
zitten bij een calamiteit’, zegt Jonkman. ‘Maar in
Oekraïne blijkt het tegendeel. Mensen gaan naar
buiten, zoeken elkaar op. Daarom is het zo belangrijk dat je een vaste locatie hebt waar mensen
naartoe kunnen. Waar de gemeente zichtbaar is.’
Communicatie
Een plek ook waar mensen naartoe kunnen om
gewoon even hun telefoon op te laden, om te weten
hoe het met hun ouders gaat. Of om hen juist te vertellen dat ze veilig zijn. Ook daar moet volgens Hartsuijker rekening mee gehouden worden bij het oprichten
van steunpunten in zijn veiligheidsregio: ‘Heel veel
mensen in Oekraïne zijn momenteel bezig met de
vraag: hoe is het met mijn geliefden? Als het niet
mogelijk is om zulke mensen te bereiken, dan doet dat
wat met de samenhang van een samenleving. Deze
oorlog laat zien hoe belangrijk communicatie is.’
Daarom investeert de overheid, lokaal en landelijk, ook
veel energie aan het in stand houden van de communicatie. Tussen inwoners onderling. En zeker ook tussen
inwoners en overheden. ‘Gemeenten infomeren inwoners over gevaren, noodhulp en ontwikkelingen. Maar
ze gebruiken het bijvoorbeeld ook om misinformatie
snel tegen te gaan’, zegt Oleksandr Slobozhan,
directeur van de Association of Ukrainian Cities (AUC)
– een soort Oekraïense VNG. Om die communicatie
zo goed mogelijk te laten verlopen, adviseert hij
gemeenten om vooraf één woordvoerder aan te wijzen. ‘Zo ontstaat er één duidelijke stem, waardoor het
publiek tijdens een noodsituatie niet in verwarring
raakt. Communicatie via één woordvoerder is voorspelbaarder en maakt het mogelijk om berichten voor
te bereiden, zodat verkeerde citaten in de massamedia
worden voorkomen.’
Digitale dienstverlening
Of het nu voor het delen van informatie is of voor
het uitgeven van paspoorten: Oekraïense gemeenten zijn voor de continuïteit van hun dienstverlening
sterk aangewezen op digitale mogelijkheden. Op
veelgebruikte communicatiekanalen als Facebook
en Telegram. Maar vooral op de gemeentesites en
-apps. Hartsuijker kon het met eigen ogen zien toen
hij in Kyiv was. ‘Van het aanvragen van een paspoort
of het kopen van een metrokaartje tot informatie
over de luchtkwaliteit, stroomuitval en luchtkwaliteit: het was allemaal mogelijk via de app van de
gemeente. Inwoners kunnen op die app veel meer
zien en regelen dan we in Nederland gewend zijn.
En ondanks alle bombardementen, stroomuitvallen
en cyberaanvallen heeft die app áltijd gefunctioneerd. Dat is wel iets waar we een voorbeeld aan
kunnen nemen.’ De digitale omgeving van de
Handreiking weerbaarheid en veerkracht
De VNG publiceerde onlangs de ‘Handreiking
weerbaarheid en veerkracht op lokaal niveau’.
Hierin staan maatregelen uitgewerkt voor zes
pijlers: eigen continuïteit, crisisorganisatie,
vitale voorzieningen, sociaal weefsel, zelfredzaamheid van inwoners en (maatschappelijke) organisaties en de samenleving als
overkoepelend systeem. Deze maatregelen
vormen voor gemeenten een basisniveau van
voorbereiding op langdurige verstoringen.
Daarnaast bevat de handreiking ook achtergrondinformatie en verwijzingen naar
relevante instrumenten en good practices.
Ga naar of scan de QR-code.
gemeente Pereshchepyne mag dan wat minder
uitgebreid en gelikt zijn, in de basis functioneert deze
net zo. Voordat Tsvirkun hier burgemeester werd,
woonde hij twee jaar in Italië. Hij zag daar hoeveel
tijd en moeite het kostte om een paspoort te krijgen
of een afspraak met het ziekenhuis te maken. ‘Bij ons
gaat dit momenteel heel snel. En bijna allemaal online.’
Basisbehoeften
Stroom. Water. Voedsel. Wanneer we het hebben
over het voorbereiden op noodsituaties, gaat het
vaak over zulke basisbehoeften. Toch denkt
Jonkman dat de gemeente Opsterland niet een al te
grote rol kan spelen bij het voldoen aan al deze
behoeften. In gesprekken met Oekraïners merkte hij
dat de mensen dáár vaak op zichzelf zijn aangewezen. En dat ze het over het algemeen ook redelijk
goed redden.
‘In Nederland zijn we gewend om naar de overheid
te kijken. Maar gemeenten kúnnen er niet altijd in
alle gevallen voor inwoners zijn. Je moet oppassen
dat je als gemeenten geen te grote broek aantrekt.
Dat je ook duidelijk maakt waar je niét voor bent.
Want wij kunnen nu eenmaal bij een calamiteit niet al
onze 30.000 inwoners onmiddellijk van drinkwater
voorzien.’ Het betekent niet dat gemeenten op
dit thema niets te bieden hebben. Denk aan bewustwordingscampagnes en voldoende voorraden en
noodstroom in publieke gebouwen.
Hartsuijker adviseert daarnaast speciale aandacht
voor 昀氀atgebouwen. ‘Bij stroomuitval komt er boven
Ermo Hartsuijker
Rob Jonkman
SEPTEMBER 2025 | 19
